Kjernekraft er ikkje naudsynt for Noreg. Det vil heller ikkje lønna seg.

Vi klarar oss fint med sol-, vind- og vasskraft.

• Les navnet på forfatterne nederst i artikkelen.

Vi står i ei utfordrande energiomstilling for å nå klimamåla våre mot 2030, men kjernekraft er ikkje løysinga.

Først og fremst fordi kjernekraft ikkje kan byggjast ut fort nok til å møta kraftunderskotet som ifølgje Statnett kjem allereie i 2027. Forbruket går opp som følgje av naudsynt elektrifisering av industri og transport, og det hastar å få på plass ei tilsvarande auking av produksjonen.

Kjernekraft tidlegast i 2030-åra blir for seint, og til den tid er planen uansett at store mengder havvind kjem på banen.

Feil om vind- og solkraft

Energikommisjonens rapport «Mer av alt – raskere» (2023) framhevar fleire gongar at vi ikkje handlar raskt nok til å vera i nærleiken av å nå klimamålet for 2030. Dette er ikkje tida til å spekulera på teknologiar som anten ikkje er modne enno (små modulære reaktorar), eller ikkje kan bli bygd ut tidsnok (konvensjonelle reaktorar).

I staden må vi fokusera på etablerte teknologiar som er billige og kjappe å installera: sol- og vindkraft. Til og med havvind, som er dyrare enn vindkraft på land, er mindre risikofylt og billigare enn atomkraft.

Tilhengarar argumenterer med at kjernekraft vil vera naudsynt i framtida for å oppretthalda nettstabiliteten, medan vind- og solkraft er altfor variable og upålitelege. Dette stemmer ikkje.

Vår forsking på detaljmodellering av energisystem viser at ein enorm ekspansjon av sol- og vindkraft er mogeleg og lønsam i Noreg utan å setja nettstabilitet i fare. Faktisk har Noreg svært gode høve til å integrere variabel fornybar kraft samanlikna med resten av Europa, sidan vind og sol går hand i hand med eksisterande vasskraft. Vi kan rett og slett skru av vasskrafta når det bles og sola skin – og spare vatnet til ein vindstille dag.

Misvisande framstilling

Atomkraft er også dyrt, sjølv utan dei vanlege budsjettsprekkane. Forskinga vår viser klart og tydeleg at kjernekraft rett og slett ikkje lønner seg i Noreg. Dette kjem fram av fleire ulike systemstudiar som tek med alt frå integrasjonskostnadar til nettforsterking. Resultatet er likevel at fornybar kraft er billig nok til å utkonkurrere kjernekraft.

Sjølv om taktskiftet i elektrifiseringa mot eit nullutsleppssamfunn blir utfordrande, utgjer det også ei stor mogelegheit for norsk industri. For å bevara konkurransedyktigheita vår må vi utnytta dei ressursane og den ekspertisen vi har.

Fornybar kraft og havvind byggjer på styrkane våre: gode vindhøve og ein stor offshoreindustri. Kjernekraft derimot vil vi måtte kjøpe inn frå utlandet og vil ikkje gje noko konkurransefortrinn.

Vi kan seie oss einige i at ein bør vurdere alle former for utsleppsfri kraft framover. Men å framstilla kjernekraft som ei lønsam eller til og med naudsynt løysing for Noreg, spesielt på det umiddelbare kraftunderskotet dei neste 5–15 åra, er misvisande.

Vi klarar oss fint med sol-, vind- og vasskraft, og det er dette som verkar som den raskaste, billigaste og mest pragmatiske løysinga.

Innleggsforfattere:

Koen van Greevenbroek, stipendiat i energisystemmodellering, Universitetet i Tromsø

Marianne Zeyringer, førsteamanuensis i energisystemanalyse, Universitetet i Oslo

Josef Noll, forskingsleiar, Institutt for teknologisystemer, Universitetet i Oslo

Aleksander Grochowicz, stipendiat i stokastikk og energi, Universitetet i Oslo

Oskar Vågerö, stipendiat i energisystemmodellering, Universitetet i Oslo